Kirman-yezd-hormozqan-Türk

Tuesday, November 08, 2005




تخت درگاه قلي بيگ رئيس ايل افشار در شهر كرمان

در جنوب شرقي شهر كرمان و در زاويه جنوبي كوه قلعه دختر، تخت درگاه قلي بيگ با ابهت خود، نشسته در دل كوه چشم هر بيننده اي را خيره مي كند. اين مكان مقبره يكي از نوادگان (( بيرام بيگ)) به نام ((درگاه قلي بيگ)) است.((درگاه قلي بيگ)) از امراي اواخر دوره صفويه و رئيس ايل افشار در كرمان بوده. وي، تنها فرد معروف افشار بود كه طي 150 سال بعد از (( گنجعليخان)) نامش بر سر زبانها بوده است. دكتر باستاني پاريزي در اين مورد مي نويسد ،((درگاه قلي بيگ)) در كرمان موقعيت مناسبي به دست آورد و قسمتي از سرآسياب را جزو املاك خود ساخت و در جوار باغ بيرم آباد در دل كوه ساختمان زيبايي به وجود آورد و در پايين كوه نيز درياچه اي ايجاد نمود و آب قريۀ سرآسياب را با مجرايي كه در دل سنگ كنده بود پايين درياچه رساند. آثار درياچه هنوز در كنار تخت باقي است.

ژنرال سرپرسي سايكس، در سفر نامۀ خود درباره ((تخت درگاه قلي بيگ)) چنين مي نويسد، ((در زاويه جنوبي اين رشته ] كوه قلعه دختر[ دهنه اي است كه سكويي در مدخل آن از سنگ و وسط آن قبر (رضا قلي بيگ)گماشتۀ ابراهيم خان ظهير الدوله را بنا كرده اند و در قسمت تحتاني آن علايم و آثار حوض بزرگي مساهده مي شود كه سابق به اين وسيله رودخانه ((بهرام كرد ))كه اين ايام باغين را مشروب مي كند پر مي شده و در قسمت فوقاني آن ديده باني بر پاست كه ماموران به وسيله آن اهالي شهر را از هجوم و يورش افاغنه و بلوچ ها اطلاع مي داده اند .))

سپس در پاورقي اضافه شده كه درگاه قلي بيگ پدر خاندان قلي بيگ، باني مدرسه اي قديمي است به همين اسم كه در جنوب شرقي مسجد جامع مظفري واقع شده و فعلا خالي از طلبه و مدرس است.] امروزه اين مدرسه حوزه علميه خواهران است [ مشاراليه جد اعلاي ((شيخ احمد مجد الاسلام كرماني)) مي باشد . از فعاليت هاي حكومتي درگاه قلي بيگ اطلاعاتي در دست نيست جز آن كه مي دانيم او ايلخان ايل افشار بوده و مسجد جامع را نيز تعمير كرده كه كتيبه آن تاريخ 1072 ه ق (1663م) را دارد . درگاه قلي بيگ سرانجام به سال 1108 ه ق (1697م)وفات يافت و او را در چهار طاقي زيبا كه به ((تخت درگاه قلي بيگ)) معروف مي باشد به خاك سپردند. در اين محل سنگ قبر مرمري درگاه قلي بيگ ديده مي شود . پايين سنگ مذكور با خط ثلث صلوات بر دوازده امام و بالاي آن اسم متوفي نقل شده است. در كتاب ((حضورستان)) _ اثر دكتر باستاني پاريزي _ آمده است سنگ قبر ((درگاه قلي بيگ)) يك بار توسط وكيل الدوله برداشته و جابجا شده است و سالها پيش ((بهرام خان)) و ((مجدزاده صهبا)) _ كه از همين خاندان بوده اند _دوباره آن را به جاي خود بر گردانده اند. طرفين درگاه ورودي ضلع جنوب شرقي مربوط به مرحوم ((شيخ احمد مجد الاسلام كرماني)) متوفي(1341 ه ق /1302 ه ش) مي باشد. همچنين طرفين درگاه دو سنگ قبر _ نصب شده در ديوار_ديده مي شود كه سنگ ضلع شمال شرقي مربوط به مرحوم ((محمود دبستاني كرماني)) ملقب به ((امين الاسلام)) است كه به جهت انتساب به ((درگاه قلي بيگ)) به نام (( در گاهي)) نيز معروف است. ((محمود دبستاني (درگاهي)كرماني))يكي از چهره هاي سياسي_مذهبي و ادبي كرمان بود كه فعاليت هاي ارزنده اي نيز داشته.سنگ قبر شمال غرب نيز مربوط به دختر مرحوم دبستاني كرماني است. از نماي شمالي، در فاصله نزديك بقاياي بندي كه جهت ايجاد درياچه اي در تنگه مقابل تخت بسته شده بود ديده مي شود. اين همان درياچه اي است كه در آغاز اين مبحث، وصف آن از قول دكتر باستاني پاريزي نقل شد . آن سوي اين بند، زمينهاي كشاورزي به چشم مي خورد كه در دوران گذشته به باغ ((چهل كره)) مشهور بوده. باغي كه از انبوهي درختانش چهل كره اسب مادران خود را گم كرده بودند. بعد از آن، در نماي دور دست، گنبد جبليه به چشم مي خورد و در جهت متمايل به غرب، باغهاي زريسف و در جهت متمايل به شرق كوه كم ارتفاع (( سيدحسين )) مشاهده مي شود. از همين نما ]ايوان ضلع شمالي تخت[ ،در جهت شمال شرقي ،در ادامه كوهستان صخره اي، جنگل مصنوعي ((قائم)) حضور سبز خود را اعلام مي كند و بعد از آن نماي چشم نواز ((مسجد صاحب الزمان)) جلوه خاص خود را دارد . نماي رودخانه خشك كه اراضي باغ (( چهل كره)) را از ((جنگل قائم)) جدا مي كند و در فصل بارندگي آبهاي ((بندر)) و (( سر آسياب )) را به طرف دشتهاي شمالي كرمان ،سرازير مي كند نيز قابل رويت است.در ايوان ضلع غربي تخت سنگ قبر خواهر مجد الاسلام كرماني در ديوار جاي داده شد. طاق اين ايوان نيز مانند ديگر ايوانها، مقرنس كاري است. از اين ضلع، اگر دنباله رشته كوه كم ارتفاع (( قلعه دختر)) و (( قلعه اردشير )) نبود مي توانستيم تمام شهر كرمان را نظاره كنيم اما تنها خانه هاي مسكوني انتهاي خيابان ((سرباز)) و (( توكل آباد)) و (( سلسبيل)) و دور نماي دانشگاه شهيد باهنر كرمان ديده مي شود.

تخت درگاه قلي بيگ به وسيله همسر محمد اسماعيل خان وكيل الملك موسوم به (( كربلايي)) تعمير شده است. امروزه جاده اي از كنار تخت به طرف مسجد صاحب الزمان كشيده شده و به نظر مي رسد عبور وسايط نقليه سنگين با لرزشهايي كه خواه نا خواه ،ايجاد مي كنند براي تخت زيان آور است و اميد است كه مسئولان امر به اين موضوع توجه كافي نشان دهند تا اين اثر تاريخي به جاي مانده از دوران كهن همچنان پا بر جاي بماند.


Home [Powered by Blogger]