Kirman-yezd-hormozqan-Türk

Wednesday, November 21, 2007


در مورد زبان طائفه بُچاقچي

مختصراً در اين زمينه شاهد مثالي خدمتتان مي‌آورم كه نشان بدهم، وجود واژگان و ابزار دستوري فارسي تنها در گويش يا زبان هزارگي نيست كه مشاهده مي‌شود، ملل ديگري از جمله طوائفي در ايران وجود دارند كه تركي و فارسي را بصورت مخلوط به كار مي‌برند. از جملهء اينها در ولايتِ "كرمانِ ايران" يك طائفه كوچي ترك وجود دارد به نام "بُچاقچي" كه در قرون گذشته، بنا به دلايل نظامي يا سياسي توسط "نادرشاه افشار"، از "قره‌داغ آذربايجان" ايران كه مردمش تركي غليظ هم صحبت مي‌كنند، به كرمان كوچ داده شدند.

در مورد زبان اين طائفه احمدعلي خانِ وزيري كرماني، مؤلف "جغرافياي كرمان" چنين مي‌نويسد: بُچاقچي ترك‌زبانند،اما تركي‌ كه بيشتر آن پارسي است، مثلا: دو من‌نيم، داشي‌ كتر كه استرم پنج من بغدا بكشم (منبع: ايرج افشار، ايل‌ها، چادرنشينان و طوائف عشايري ايران، ج2، ص696-702) تغيير اين زبان و لهجه آنهم با اين شدت، تنها در طول حدود 270 سال صورت گرفته است!؛ حال براحتي مي‌توان پذيرفت و هضم كرد كه قوم هزاره يا بخش بزرگي از آن كه از تركان يوده اند، پس از سالهاي بسيار طولاني‌تر از ايام ذكر شده براي قوم قبل الذكر، چطور گويش و زبان‌شان، بصورت و شكل و شمايل زبان كامل تركي تا هنوز باقي نمانده است.

Saturday, November 17, 2007


سکه قدیمی ترکه ن خاتون در سیرجان کشف شد

کرمان - خبرگزاری مهر: سکه قدیمی ترکه ن خاتون متعلق به سال 626 هجری قمری در سیرجان کشف شد.

به گزارش مهر از سازمان میراث فرهنگی استان کرمان، سکه قتلغ ترکه ن " ترکه ن خاتون" که متعلق به سال 626 هجری قمری می باشد در شهرستان سیرجان کشف شد.

نمونه طرح این سکه تاکنون کشف نشده است و در هیچ یک از موزه های دنیا وجود ندارد.


ترکه ن خاتون از زنان نامی شهرستان سیرجان بوده است که در زمان خود آثار و ابنیه فراوانی در سیرجان و کرمان بنا کرده است.

روی این سکه عباراتی چون لااله الا الله و محمد الرسول الله و کلمه " پادشاه الوایخان منگو ابا قاان" حک شده است.

Tuesday, November 13, 2007




شعري تركي از شاعر حمزه حمزه اي از تركان استان كرمان
كيرمان´دان بير توركجه قوشوق:

از وبلاگ كرمان-ترك

نشريات دانشجوئي ترك در سراسر ايران، شاخه مستقل و ويژه اي را در تاريخ مطبوعات ترك در ايران و آزربايجان جنوبي تشكيل مي دهند. اين نشريات علاوه بر آنكه به عنوان محفلهاي ادبي مطبوعه، نقش بسيار مهمي در تربيت نسلي از جوانان تركي نويس و تركي خوان دارند، همچنين خلا ان.جي. او و نهادهاي مدني و سياسي مستقل غيردولتي–كه در ايران وجود ندارند و نهادينه نشده اند- را به درجه معيني پر مي كنند.

از ديگر عملكردهاي بسيار ارزشمند نشريات دانشجوئي ترك، ايجاد رابطه و پيوند با گروههاي ترك پراكنده بومي در شهرهائي كه در آنها انتشار مي يابند بويژه در خارج جغرافياي آزربايجان جنوبي، و يا به عبارت ديگر دياسپوراي تركان آزربايجاني در خارج آزربايجان جنوبي و فارسستان است. اين نشريات همزمان با آشنا كردن تركان بومي اين مناطق با وطن مادري آزربايجان و فرهنگ و زبان تركي و مسائل آنها، مي توانند به پلاتفورمي بسيار مساعد براي انعكاس صداي اين تركان فراموش شده و دور افتاده از وطن تبديل شوند.

گله جك، نام يكي از اين نشريات دانشجوئي ترك در كرمان-فارسستان است. در شماره اول سال اول اين نشريه شعري تركي از شاعر ترك آقاي حمزه حمزه اي (حمزه لو) اصلا از ايل افشار درج شده است. در زير اين شعر هم با رسم الخط چاپ شده در اين نشريه و هم به تركي استاندارد در داخل كروشه آورده مي شود. پس از شعر نيز اطلاعات كوتاهي در باره ايل افشار و بخش ترك نشين ارزوئيه در شهرستان بافت استان كرمان-فارسستان داده شده است.

قوشار (شاعر): حمزه حمزه اي، اوروزييه (ارزوئيه)- كيرمان- فارسيستان
ليدا حمزه

آته دن گلديم آنه يه [آتادان گلديم آنايا]
بير زره چن قانه دٶندوم [بير ذرره جه ن قانا دٶندوم]
ياتوم آنه بشرينده [ياتديم آنا ؟ ينده]
بئش آيينده جانه دٶندوم [بئش آييندا جانا دٶندوم]

ظولمتتن گلديم دونيايه [ظولمتدن گلديم دونيايا]
امديم آغيز، توتدوم مايه [امديم آغيز، توتدوم مايا]
آته بنزه وئرده دايه [آتا بنزه ؟ وئردي دايا]
بير طئفل نادانه دٶندوم [بير طيفل-ي نادانا دٶندوم]

اٶنده اوخدئم كلام [اٶنده اوخودوم كلام]
استادمه وئرديم سلام [اوستاديما وئرديم سالام]
صراف اولدوم ايشتن تمام [صرراف اولدوم ايشدن تامام]
درس آليب روانه دٶندوم [درس آليب، روانا دٶندوم]

ايگيرمي اولدوم دلي [ايگيرمي اولدوم دلي]
چاغيرديلر دئديم بلي [چاغيرديلار، دئديم بلي]
توتدوم او قلعه خئيبري [توتدوم او قالا خئيبري]
او رستمه زاله دٶندوم [او روستم-ي زالا دٶندوم]

ائله كي قيرخه يئتيشديم [ائله كي قيرخا يئتيشديم]
مردلرين جمعينه قريشتيم [مردلرين جمعينه قاريشديم]
مردلرينن دئديم، دانشتيم [مردلرينه ن دئديم، دانيشديم]
حٶكمه سولئيمانه دٶندوم [حكيم سولئيمان´ه دٶندوم]

الليسينده دوردو عئينيم [الليسينده دوردو عئينيم]
قوي تا گولسون دلي گيينيم [قوي تا گولسون دلي گٶيلوم]
؟..............؟
؟..............؟

ائله كي آلتميشه يئتيرديم [ائله كي آلتميشا يئتيرديم]
گازسٶز ديشلريم چكتم [گازسٶز؟ ديشلريمي چكديم]
قره تيكلري رنگ اتيم [قارا توكلري رنگ ائتديم]
بير آق رنگ ديوانه دٶندوم [بير آغ رنگ ديوانا دٶندوم]

يئتميشده كيچ ائله ديم [يئتميشده كٶچ ائيله ديم]
ايكي قيچي ايچ ائله ديم [ايچي قيچي اوچ ائيله ديم]
شيرين عٶمري پوچ ائله ديم [شيرين عٶمرو پوچ ائيله ديم]
؟................؟

ايزينده (١٠٠) گتيرين آتيم [يوزونده گتيرين آتيم]
اٶخين قنبر براتيم [اوخويون قنب باراتيم]
هر نه تئزتر گئتديم چاتم [هر نه تئزره ك گئتديم چاتيم]
؟................؟

ياريمنان كينارا توتم [ياريمدان كنارا دوردوم؟]
برمنن بير داشه توتم [بورنومدان بير داشي توتدوم]
شيرين بدني بوياتم [شيرين بدني بوياتديم]
قره استخانه دٶندم [قارا سومويه دٶندوم]

استخانه لر خرد اولدولر [سوموكلر خورد اولدولار]
خردلر قورد اولدولر [خوردلار قورد اولدولار]
قوردلر بيربيرن ينده لر [قوردلار بيربيريني يئديلر]
هانه گلديم، هانه گئتديم [هاياندان ؟ گلديم، هايانا گئتديم؟]

قايناق-منبع: نشريه گله جك
كيرمان طيب بيليملري بيلي يوردو تورك اٶيره نجيلرينين درگيسي. بيرينجي ايل، بيرينجي سايي، ١٣٨٦
نشريه دانشجويان تورك دانشگاه علوم پزشكي كرمان-سال اول، شماره اول، خرداد ١٣٨٦

ارزوئيه: ارزوئيه از توابع شهرستان بافت با جمعیتی بالغ بر ۱۸۰۰۰ نفر در فاصله ۲۵۰ كيلومتري جنوب غربي شهر كرمان فارسستان واقع شده است (همچنين محلي به همين نام در استان اردبيل آزربايجان وجود دارد). شهرستان بافت كه یکی از قطبهای مهم کشاورزی استان کرمان میباشد شامل سه دهستان به نامهای صوغان (سوغان)- وکیل آباد و ارزوئیه به مرکزیت شاهماران میباشد. اقتصاد اين منطقه بر پايه كشاورزي و دامپروري قرار گرفته است. محصولات كشاورزي منطقه عبارتند از خرما، پنبه، انواع غلات شامل گندم - ذرت و انواع صیفی جات.

ايل افشار: طوائف ساكن در استان كرمان فارسستان اساسا ترك بوده و به زبان تركى سخن ميگويندּ ايل افشار يكي از بزرگترين ايلات تشكيل دهنده توده ترك در اين استانند. ايل ترك و آزربايجاني افشار، در بخش جنوبی منطقه وسیعی كه از جنوب غربی رفسنجان در جهت جنوب شرقی تا بزرگراه كرمان - بم امتداد دارد زندگی می كنند. قشلاق زمستانى آنها بلوك ارزويه و يايلاق تابستانى آنها بلوك اقطاعى استּ مركز تجارى و داد و ستد تركان افشار، شهر بافت است.

دامدارى فعاليت اصلى تركان افشاري را تشكيل ميدهدּ آنها همچنين به صنايع دستى ميپردازندּ محصولات دستى ايل افشار داراى كيفيت بسيار بالايى بوده و در تمام ايران شهره اندּ محصولاتى نظير قالى٬ بافته هاى تزئينى ججيم٬ گليم٬ خورجين٬ چنته٬ شيركى٬ نمكدان٬ قاشقدان و ديگر لوازم ضرورى خانه كه توسط مردان و زنان طائفه توليد ميشود منبع درآمد قابل ملاحظه اى براى آنان استּ پشم نرمى كه از گوسفندان آنها بدست ميآيد يكى از بهترينها بوده و داراى شهرت جهانى استּ

اسامی طویف ايل ترك و آزربايجاني افشار در كرمان به نظر نامه نگار از این قرار است: علی قرلو، اشرفلو، قاسملو، پیر مرادلو، ره درازلو، حیدر محمد شاهلو، آمویی، میرجانی، جان قلی اشاقی، فارسی مران، صفی قلی اولادی، ساربانּ محمدعلی خان سدید السلطنه در سفرنامه خود طوایف افشار را چنين ثبت كرده است: حمزه لو، قاسم اولادی، جلاللو، آل كسوا، زرگر، صفی قلی اولادی. طبق همين نويسنده تیره های مستقل ایل افشار از این قرارند: پورممشالو، پیرمرادلو، آقاجان لو، ولیپور، قرایی، میرحسینی، فارسی مدان، میرجانی، قره قویونلو، قره گزلو حمزه خانی، برآوردی، عمویی، غنچه ای، صادقی، رایینی، شهسواری، جامعه بزرگی، مرادی، ساوندر، خبری.


Home [Powered by Blogger]